Almanlar Kayseri'de ne yapıyordu? Tarihin sayfası aralanıyor!

Kayseri, Türkiye’nin sanayi ve havacılık tarihinde önemli bir döneme tanıklık etti. 1926 yılında Türkiye’nin ilk uçak fabrikası olarak kurulan Kayseri Tayyare ve Motor Türk Anonim Şirketi (TOMTAŞ), havacılık ve sanayi alanında devrim niteliğinde bir adım olarak tarihe geçti. Ancak fabrikanın ilk yıllarında görev yapan Alman işçilerin bu sürece olan katkıları, tarihin az bilinen detayları arasında yer alıyor.

Alman işçilerden türk havacılığına ilk temas

Cumhuriyet’in ilk yıllarında savunma sanayisini geliştirme hedefiyle açılan TOMTAŞ, uçak üretimi ve bakımında gerekli bilgi birikimine sahip değildi. Bu eksikliği gidermek için Almanya’dan mühendis ve teknisyenler getirildi. 1926 yılında Kayseri’ye gelen yaklaşık 150 Alman işçi, hem üretim sürecinde hem de Türk işçilere verilen eğitimlerde önemli bir rol üstlendi.
 

Fabrikanın ilk yıllarında Türk işçilerle birlikte çalışan Alman ekip, 1926-1927 yılları arasında 30 adet A-20 ve 3 adet F-13 tipi uçak üretti. Bu üretim süreci, Türkiye’nin havacılık tarihinde büyük bir adım olarak kayda geçti.

Eğitim ve teknik transfer

Alman işçiler yalnızca üretimde değil, Türk işçilere teknik bilgi aktarımında da kritik bir rol oynadı. O dönemdeki teknik altyapı eksiklikleri, dışarıdan alınan bu eğitimlerle kısmen giderilmeye çalışıldı. Türk personel, özellikle uçak bakım ve onarım süreçlerinde Alman işçilerden öğrendiklerini hızla pratiğe döktü.
 

Ancak, teknik donanım yetersizliği ve lojistik sorunlar, üretim süreçlerinde zaman zaman aksamalara neden oldu. Buna rağmen Alman işçilerin rehberliği, Türkiye’nin havacılık ve savunma sanayisinde geleceğe yönelik bir temel oluşturdu.

Fabrikanın kapanış süreci

1928 yılına gelindiğinde, Junkers firmasıyla yapılan sözleşmenin feshedilmesi ve Almanya’daki ekonomik sıkıntılar nedeniyle fabrikanın faaliyetleri sekteye uğradı. Alman işçiler Türkiye’den ayrılırken, fabrikanın üretim kapasitesi de büyük ölçüde düştü. Fabrika, aynı yıl Türk Tayyare Cemiyeti’ne devredildi.
 

Kayseri Tayyare Fabrikası, sadece havacılık tarihi için değil, aynı zamanda Türk sanayi tarihinin gelişiminde de bir dönüm noktası olmuştur. Alman işçilerin kısa süreliğine de olsa bu topraklara kattıkları bilgi birikimi, Kayseri’nin sanayi altyapısının güçlenmesinde etkili oldu.
Bugün, Türkiye’nin 6. büyük sanayi kenti olan Kayseri, bu mirası sürdürüyor. Alman işçilerin Kayseri’deki çalışmaları, Türk savunma sanayisinin ilk adımlarını atmasına zemin hazırlarken, sanayi ve teknolojinin de gelişmesinde önemli bir rol oynadı.

Foto Kaynak: Avdesodrone