Çocuklarınızı bu illetten kurtarın!

Günümüzde toplumsal yaşantı açısından en büyük problemlerden biri olarak bağımlılık gösterilmeye başlandı.

Dünya Sağlık Örgütü, yayımladığı raporlarda, bir maddeye veya bir davranışa bağımlı hale gelen birey sayısının her geçen gün arttığına işaret ediyor. Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı ve Yeşilay da benzer bir biçimde bağımlılığın giderek toplumu tehdit eden bir düzeye ulaştığını açıklıyor.

Bağımlılık, bireylerde zevke neden olan madde veya davranışların ruhsal, fiziksel ya da sosyal sorunlara neden olmasına karşın, bırakılamadığı, bırakma isteğine karşılık devam ettirildiği patolojik bir rahatsızlık olarak nitelendiriliyor. Bağımlılık kavramı, yaygın olarak fiziksel ve ruhsal olarak herhangi bir maddeye olan tutkuyu ifade ediyor.

Bağımlılık, bir maddeye veya davranışa bağlı olarak iki gruba ayrılıyor. Uyuşturucu, kumar, alkol vb. kimyasalları kullanma maddesel bağımlılık olarak adlandırılırken, bir davranışa veya olguya karşı bağımlılık ise eylemsel bağımlılık olarak tanımlanıyor. Günümüzde, cep telefonu, tablet, oyun gibi cihazların aşırı kullanımı sonucu gelişen bağımlılık türüne ise eylemsel bağımlılık deniliyor.

Dünya Sağlık Örgütü, Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı ve Yeşilay Cemiyeti, teknoloji bağımlılığının toplum için çok büyük risk oluşturduğunu özellikle çocukların ve gençlerin geleceğini tehdit ettiğini belirterek, ebeveynleri uyarıyor. Aşırı derecede televizyon izlemek, cep telefonu veya tabletlerde zaman geçirmek, bilgisayar oyunları ve sosyal medya kullanmak, teknoloji bağımlılığını artıran unsurlar olarak gösteriliyor.

Bağımlılığı nasıl anlarız?

Yeşilay Cemiyeti'nin yayımladığı rapora göre, aşağıdaki seçeneklerden biri veya birkaçı bireyde gelişmeye başlamışsa, teknoloji bağımlılığı yaklaşmış demektir:
• Televizyon, bilgisayar, tablet, telefon, internet ve oyun başında harcanan vaktin giderek artması
• Dijital mecralardan uzak kalınca, huzursuzluk, uykusuzluk öfke gibi yoksunluk belirtilerinin ortaya çıkması
• Ruhsal, fiziksel veya sosyal sorunlar oluşmasına rağmen teknoloji kullanımına devam edilmesi
• Araçların başında geçirilen zamanla ilgili kontrolün kaybedilmesi
• Yapılan planlamalara sadık kalınamaması
• Fiilen ve zihnen devamlı olarak teknolojiyle meşgul olunması
• Kişinin gerçek hayatta sorumluluklarını aksatmaya başlaması (iş, aile, okul, kişisel bakım)

Sosyal Medya ve telefon bağımlılığı!

Eğer sosyal medya;
• Canınız sıkılınca aklınıza gelen ilk seçenekse,
• Gerçek hayatınızın önüne geçiyorsa,
• Günlük hayatınızı ve sorumluluklarınızı aksatıyorsa,
• Takip ettiğiniz kişilerin gerçek yaşamları değil de paylaşımları sizin için dahaönemli hale gelmişse,
• Gerçek arkadaşların yerini sanal arkadaşlar ve takipçiler alıyorsa,
• Aşırı zaman alıyor ve ulaşılamadığında huzursuzluk oluşturuyorsa,
• Sürekli bir şeyler paylaşma ihtiyacı duyuyorsanız, sosyal medya bağımlısıolduğunuzdan söz edilebilir.
Oyun bağımlılığının belirtileri:
• Giderek oyun başında daha fazla zaman geçirmek
• Aile ya da arkadaşlarla birlikte vakit geçirmek yerine oyun oynamayıtercih etmek
• Oyunlarda alınan başarı ve ilerlemeleri gerçek hayattaki başarılardan daha çokönemsemek
• Aileden uzaklaşmak, oyun başında geçirilen süreyle ilgili tartışmalar yaşamak
• Bilgisayar başında olamayınca huzursuzluk ve sinirlilik
• Oyun başında geçirilen uzun zaman sonucu notların kötüleşmesi, devamsızlıksorunları, arkadaşlık ilişkilerinin bozulması, uykusuz kalma

Aşağıdaki cümlelerin en az 5'ine katılıyorsanız bir cep telefonu bağımlısı olduğunuzu söyleyebilirsiniz:
1. Uyuduğumda cep telefonum ulaşabileceğim yerde durur.
2. Cep telefonumu her zaman yanımda taşırım.
3. Cep telefonumu sık sık kontrol ederim.
4. Cep telefonumu kullanmaktan günlük işlerime vakit ayıramıyorum.
5. Kendimi kötü hissettiğimde cep telefonumu kullanmak bana iyi gelir.
6. Başkalarıyla sohbette veya yemekte birlikteyken bile cep telefonumu sık sık kullanırım.
7. Cep telefonumu kullanmadığım zamanlarda kendimi kötü hissederim.

Ne tür zararlar veriyor?

Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Eğitim Programı Proje Sorumlusu Prof. Dr. Mücahit Öztürk tarafından hazırlanan rehberde, ebeveynlere ciddi öneriler: 'Teknolojinin insan hayatına getirdiği sayısız faydalar var. Ancak kişinin teknolojikullanımı üzerinde kontrolünün kaybolması ve teknolojiyi ölçüsüz ve sınırsızkullanması çok ciddi zararlara sebep olabilir. Örneğin teknoloji kullanım süresiarttıkça çocuk ve gençlerde düşünce süreçlerinin bozulduğu, kişiler arasıduyarlılıkların azaldığı, genel sağlık düzeyinin düştüğü ve obsesif, depresif,kaygılı, düşmanca, fobik, paranoid düşüncelerin arttığı gözlenmektedir. Yoğun birşekilde internet kullanan ve bilgisayar oyunları ile zamanını geçiren çocukların,sosyal gelişimlerinin önemli ölçüde gerilediği, özgüvenlerinin düşük, sosyal kaygıdüzeylerinin ve saldırganlık davranışlarının ise yüksek olduğu tespit edilmiştir. Yapılan araştırmalar, internette fazla zaman geçiren çocuk ve gençlerin giderekyalnızlaştığını ve yüz yüze ilişki kurmakta güçlük yaşadıklarını ortaya çıkarmıştır.
Bilgisayar oyunları ise bağımlı kullanım olduğu takdirde zarar açısından internettendaha masum değildir. Uzmanlar bilgisayar oyunlarının zihinsel fonksiyonlardabozulmaya yol açtığını düşünmektedirler. Nitekim yapılan araştırmalarda, bilgisayarbaşında fazla zaman geçiren çocukların hiperaktivite bozukluğu kriterlerinitaşıdıkları belirlenmiştir.'

Çocuklar teknoloji başında ne kadar vakit geçirmeli?

Pedagoji Derneği bir gün içinde tablet, telefon ve televizyon dâhilolmak üzere çocukların ekran başında geçirmeleri gereken azamisüreleri şöyle belirlemiştir:
0-3 YAŞ: Olabildiğince ekrandan uzak tutulmalıdır.
3-6 YAŞ: Günlüktoplam süre40-50dakikayıgeçmemelidir.
6-9 YAŞ: Günlüktoplam süre60-70dakikayıgeçmemelidir.
9-12 YAŞ: Günlüktoplamsüre120dakikayıgeçmemelidir.

Önleyici faktörler

• Güçlü ve pozitif aile bağları
• Ebeveynlerin çocuklarınınarkadaşlarından ve neler yaptıklarındanhaberdar olması
• Aile içi kuralların açık olması ve herkesinbunlara uyması
• Ebeveynlerin, çocuklarının yaşamlarınailgili olmaları
• Ebeveynlerin, çocukları sorumlulukalmaya teşvik etmesi
• Çocukların spor ve sanat faaliyetlerineyönlendirilmesi
• Bağımlılık yapan maddelerinkullanımıyla ilgili doğru bilgilenme