Kayseri dövizden vazgeçmiyor

DÖVİZİNİ BOZDUR KAMPANYASI 15 Temmuz hain darbe girişiminden sonra Türkiye'ye yönelik ekonomik darbe girişimine karşın vatandaşlar banka ve evlerindeki dövizleri bozdurarak karşılık vermişlerdi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın çağrısı üzerine Türkiye'nin bütün illerinden vatandaşlar, banka ve döviz bürolarına akın ederek, hükümete destek olmuşlardı. Ancak bu kampanyanın bazı illerde sınırlı kaldığı belirtiliyor. Özellikle İç Anadolu Bölgesi'nde aralarında Kayseri'nin de bulunduğu 5 ilin tasarruflarını dövizde değerlendirmeye devam ettikleri ortaya çıktı. KAYSERİ DÖVİZİ SEVİYOR BDDK'nın verilerine göre, tasarruf hesaplarında Türk Lirası'ndan daha çok döviz bulunan Kayseri, Kırşehir, Yozgat, Nevşehir ve Aksaray döviz müdavimi çıktı. Son 6 yıllık veriler temel alındığında Kayserililer, tasarruflarını TL'den daha çok dövize yatırıyor. 2015 yılında Kayseri, bu konuda Türkiye'de birinci olurken, 2016 yılında da ilk 5 il arasında bulunuyor. Bunun yanı sıra, Kayseri'de ev ve işyerlerinin büyük bölümü dövizle kiraya verilmeye devam ediliyor. Gayrimenkul satış ilanlarında da görüleceği gibi bu tarz alım satımlar halen Dolar veya Euro üzerinden gerçekleştiriliyor. FETÖ /PYD terör örgütünün 15 Temmuz'da giriştiği hain darbe girişimi, sokağa çıkan Türk halkı tarafından püskürtüldü. Ancak Türkiye'ye savaş açan çevreler, cunta ile başaramadıkları darbeyi bu kez ekonomik girişimle gerçekleştirme yoluna koyuldular. Dolar ve Euro başta olmak üzere döviz, biranda Türk Lirası karşısında tırmanışa geçti. Bunun üzerine Türk halkı, banka ve ellerinde olan dövizleri bozdurarak bu girişimlere karşı koymaya başladı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, hiçbir çağrı yapılmadan Türk halkının kendi feraseti ile 15 Temmuz'dan kısa bir süre sonra 10 milyar dolar bozdurduğunu açıklayarak, bir kampanya başlatmış ve Türk halkını ellerindeki dövizi bozdurmaya çağırmıştı. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın çağrısı üzerine vatandaşlar, sosyal medyada döviz kurunun yükselişine karşı kampanyalar düzenlenmeye başladı. Türkiye genelinde binlerce vatandaş kampanyaya destek verirken, milliyetçi yapısı ile bilinen İç Anadolu'daki bazı illerde dövize bağlılığın devam ettiği öğrenildi. Hükümetin açıklamalarının ardından sosyal medyada Türk Lirası'na destek için "BOZDOLARI" başlığı ile başlayan kampanyanın başarılı olması için kuşkusuz yastık altındaki dolarların yanı sıra bankalardaki döviz tevdiat hesaplarının (DTH) bozulması gerekiyor. 15 Temmuz darbesi sonrası bankalardaki DTH hesaplarından yaklaşık 11 milyar dolar bozulmuş ve darbenin hedeflerinden birisi olan kurun yükselmesini ve piyasanın bozulmasını önleyen önemli bir etken olmuştu. Türkiye'de 2016 Eylül sonu itibarıyla vatandaşların 80 milyar dolar, şirketler ve bankaların da 93 milyar dolarlık döviz hesapları bulunuyor. Toplam 173 milyar liralık döviz mevduatının büyük bölümü İstanbul'da bulunuyor. İstanbul'da 84 milyar dolarlık döviz mevduatı var. Ancak toplam mevduata oranla bakıldığında genel anlamda dövizi özelde ise doları seven illerin milliyetçi muhafazakâr yapısı ile bilinen İç Anadolu şehirleri olduğu görülüyor. Türkiye genelinde gerçek kişilerin yani vatandaşların toplam birikimi içinde dövizin miktarı yüzde 36 düzeyinde bulunuyor. Her 100 liralık birikimin 36 lirası dolar ve Euro cinsinden yapılıyor. Ancak İç Anadolu illeri şaşılacak derecede dövizi seviyor. Birikimlerinin toplamı içinde doları en çok tercih eden il Nevşehir. Bu ilde gerçek kişilerin yani vatandaşların toplam tasarruflarının içinde döviz oranı yüzde 55'i buldu. Nevşehirliler 2.1 milyar liralık tasarrufun 1.2 milyar lirasını (yaklaşık 400 milyon dolar) dövizde değerlendiriyor. Ardından gelen Aksaray'da da birikimlerin yüzde 54'ü döviz cinsinden. Sonraki iller de Yozgat, Kırşehir ve Kayseri. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun son 6 yıllık verileri baz alındığında, Kayseri'de tasarrufların yüzde 50'sinden fazlası döviz hesaplarında değerlendiriliyor. 2016 yılı rakamlarına göre, Kayseri'de 8,4 milyar liralık tasarrufun 3,9 milyar lirası yani yüzde 46'sı döviz olarak banka hesaplarında bekletildi. 2016 yılında bu konuda 81 il arasında ilk 5 il içinde bulunan Kayseri, 2015 yılında ise lider durumdaydı. 2015 yılında Türkiye'deki 81 ilin 76'sında TL cinsi tasarruf mevduatı dövizi geçerken, 5 kentte bunun tam tersi bir durum yaşanmıştı. Buna göre, Kayseri, Kırşehir, Yozgat, Nevşehir ve Aksaray'da yaşayan mudilerin tasarruf mevduatı hesaplarında TL'den daha fazla döviz yer alıyordu. Söz konusu 5 kentin de İç Anadolu Bölgesi'nde yer alması dikkati çekiyor. 15 Temmuz sonrasında Kayseri'de binlerce vatandaş dövizlerini bozdurdu ancak çok sayıda kişinin de kampanyalara kulak asmadığı görülüyor. Tasarrufların dövizde tutulmasının yanı sıra ev ve işyeri kiralarının da çok büyük bölümü halen Kayseri'de döviz cinsi üzerinden alınıyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın çağrısı üzerine birçok alışveriş merkezi, kiraları TL'ye çevirirken, Kayseri'de çok sayıda ev ve işyeri sahibinin uygulamayı benimsemediği ifade ediliyor. Bunun yanı sıra gayrimenkul alım satımlarında da halen dövizin en çok kullanılan para birimi olduğu görülüyor. Ev, işyeri ve arsa gibi gayrimenkullerin satış ilanlarında da görüleceği gibi Kayserililer, gayrimenkul alım satımlarını döviz cinsi üzerinden gerçekleştirmeye devam ediyor. İstanbul Üniversitesi Bankacılık Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Kadir Tuna, daha önce Haberturk'e yaptığı açıklamada, tasarrufların iller bazında döviz ya da TL dağılımının ağırlığındaki değişimin nedenlerini ortaya koyan net bir çalışmanın olmadığını, alışkanlıkların, bölgesel faktörlerin, ticari faaliyetlerin, eğitim düzeyinin ve daha birçok faktörün burada etkili olmuş olabileceğini söylemişti. Bu 5 ilin yurt dışında çalışmak için en çok göç veren iller arasında yer aldığını aktaran Tuna, "Yurt dışında çalışanların bu illerle olan sıkı akrabalık ilişkileri devam ediyor. Özellikle Kayseri, başta Almanya olmak üzere yurt dışına en fazla işçi gönderen illerin başında geliyor" dedi. Avrupa'ya göç edenlerin elde ettikleri paraları yine kendi memleketlerinde, başta arsa, tarla ve gayrimenkul olmak üzere değerlendirdiğine işaret eden Tuna, geçmişten bu yana bu tür satın almaların TL yerine döviz ile gerçekleştiğini dile getirdi. Bugün Kayseri'de ev ve dükkan kiraları ya da satışlarının geçmişte mark bugün ise Euro ile yapıldığını anımsatan Tuna, sözlerine şöyle devam etti: "Kırşehir, Yozgat, Nevşehir ve Aksaray gibi illerde mark ile tasarrufları değerlendirmeye başlanan süreçte alışkanlıklar neticesinde euro tasarruf aracı haline gelmiş olabilir. Türkiye'de genel tabloya baktığımızda tasarrufların TL ya da döviz olarak tutulmasında net bir yargıyı ortaya koymak oldukça zor. Kayseri'de döviz ile ticaret yapmanın getirdiği katı kurallar, döviz varlıklarının daha yüksek olmasına neden olmuş olabilir. Döviz mevduatlarındaki artışın önemli bir nedeni de küçük yatırımcının genellikle altını temel yatırım aracı olarak görmesi ve son yıllarda altındaki yükselişin sınırlı olmasının döviz cinsinden tasarrufların artışında büyük rol oynaması. Nüfusun çok önemli bölümünün faiz getirisi olan finansal araçlara karşı çok önemli hassasiyeti var. TL'den faiz getirisi elde etmek yerine dövizde değerlendirmek daha çok tercih edilebiliyor." HABER: MEHMET SERBEZ-FOTO: İHA