Maliyet artışının sosyal ve psikolojik etkileri!

Uzman Sosyal Pedagog Hanım Demirbaş, artan maliyetlerin yaşamın birçok alanına etkisi olduğunu söyleyerek, “Yaşam krizinin maliyeti sadece doğada kalmaz, sosyal ve psikolojik sonuçları da olur. Patlayan enerji fiyatları, küresel gıda kıtlığı, artan enflasyon, hizmetlerde kesintileri, yüksek konut maliyetleri, yüksek hane başı giderleri ve devam eden küresel bir pandeminin etkileri Türkiye'yi de bir yaşam mali krize soktu.' dedi.

Yaşam krizinin maliyetinin sadece doğada değil, sosyal ve psikolojik sonuçları da olduğunu söyleyen Uzman Sosyal Pedagog Hanım Demirbaş, “Patlayan enerji fiyatları, küresel gıda kıtlığı, artan enflasyon, hizmetlerde kesintileri, yüksek konut maliyetleri, yüksek hane başı giderleri ve devam eden küresel bir pandeminin etkileri Türkiye'yi de bir yaşam mali krize soktu. Temel ihtiyaçları karşılamanın maliyetleri ortalama gelirden daha hızlı artmaya devam ettiği için aileler zorlu mücadeleler veriyor. Yaşam krizinin maliyetinin etkileri sadece doğada ekonomik olmakla kalmaz, aynı zamanda muazzam sosyal ve psikolojik sonuçları da vardır. Sayısız aile için hayat, eğitim, kariyer, evlilik, çocuklar, ev satın alma ve emeklilik ağır yük haline gelmiş durumda. Bir üniversiteye gitmek birçok genç için hayatta önemli bir adımdır. Şiddetli pandemi döneminden sonra, ilk öğrenci şimdi enflasyonun bir sonucu olarak terklerde yakın bir artış söz konusudur. Yaşam maliyeti artmaya devam ederken, birçok öğrenci mali kaynaklarının sınırlarına ulaşıyor. Aileler, burslar okumak için pek yeterli maddi destek değil. Öğrenciler kiralarını ödemekte zorlanıyor ve geçimini sağlamak için aileler borçlanabiliyor. Önce pandemi sırasında sosyal izolasyon, sonra üstüne mali yük. Son yılların zorluklarından sonra, öğrencilerin çoğu psikolojik yıpranma nedeniyle üniversite eğitimiyle başa çıkmak için savaş vermekteler. Öğrenci hayatının rahatlığı geçmişte kaldı. Çoğunun eğitim hayatı izolasyon, feragat ve ek iş nedeniyle ağır yük ile karakterizedir” dedi.

Demirbaş, insanların ek bir iş olmadan ay sonunun geleceğinden endişe ettiklerini söyleyerek, “Kariyer yolları değişiyor. Mevcut krizler ve buna eşlik eden geleceğe yönelik korkular, son yıllarda iş değiştirmeye itti. Çok az ücret, çok fazla stres, yükselme imkanı yok. Bilhassa son yıllarda birden fazla işi olan, yani en az iki işi olan çalışanların sayısı da giderek artmaktadır. Bunun nedenleri ek bir iş olmadan geçimini sağlamaktan, ay sonunu görememekten endişe duyuyor. Ek işin iş-yaşam dengesi üzerinde güçlü bir etkisi vardır. Sadece daha yüksek tükenmişlik sendromu riski olmakla kalmaz, aynı zamanda yükselme fırsatlarını algılamayı da zorlaştırır. Yine de bu, birçok kişinin vermek zorunda olduğu bir karardır. Özellikle kadınlar finansal açıdan ağır bir şekilde yük altındalar. Hayatta kalmak için daha fazla çalışmak zorundalar. ev, çocuk gibi bakım görevleri de büyük ölçüde omuzlarında olduğu için bunun ilişkiler, ruhsal sağlığı ve boş zamanları üzerinde ciddi oranda bir etkisi var. Bugün birçok aile için odak noktası, iş tatmini, eğitim veya kariyer basamaklarında ilerleme değil, para kazanmaktır. Yaşam maliyetinin krizi de birçoklarını aşk hayatlarını yeniden düşünmeye zorluyor. Artan yaşam maliyetleri aşk yaşamını etkileyen en önemli faktördür. Ekonomik ve politik iklim göz önüne alındığında işler zaten yeterince karmaşık olduğu için insanlar aşktan vazgeçebiliyorlar. Romantik akşam yemeğinin, dışarı çıkmanın şu anda birçokları için çok yüksek bir fiyatı var. Bir birlikteliği canlı tutmak için sosyokültürel faaliyetler daha katı maliyet sınırlamalara tabidir. Finansal baskıyı azaltmak için daha mütevazı yerler seçiliyor. Şanslıysanız ve bir partner bulduysanız, bugün Almanya'da bir düğün ortalama 400 bin TL'ye mal oluyor. Bu, hatırı sayılır miktardır, ancak mevcut ekonomik iklimde önemli bir maliyet yüküdür. Evlilik oranları düşüyor. Çiftler artan maliyetlerin etkilerini hissediyor ve daha az ayrıntılı düğünleri tercih ediyor, düğünlerini tamamen erteliyor veya iptal ediyor. Öte yandan, artan yaşam maliyeti, bazı çiftleri ekonomik sorunlar olmasa normalde bitirecekleri ilişkilerde-evliliklerde kalmaya da itiyor. Birlikte yaşamak da maliyetleri azaltır. Ne yazık ki, bunun sonucu aile içi şiddettir. Kadınların çoğunun ekonomik krizin durumlarından kaçmalarını zorlaştırmaktadır” ifadelerini kullandı.

Artık alışılan aile kurup çocuk yapma fikrinin de zayıfladığını söyleyen Hanım Demirbaş, sözlerine şu şekilde devam etti: “Alışagelmiş döngü ‘Önce aşk gelir, sonra evlilik ve sonra bebek' artık zayıflamış durumda. Aile kurma planları ertelendi, hatta tamamen gerçekleşmesi güç hale geldi. Eğilim daha çok çocuk planlarını erteleme yönünde. Şu anda, ciddi oranda yetişkinler ve çocukların çoğu zaten yoksulluk riski altında. Mevcut kriz zamanında bu oranın artış gösterme tehdidi ile karşı karşıyayız. Yoksulluk riski altındaki ailelerden gelen çocuklar, yaşamın erken dönemlerinde eksiklik, feragat ve utançla karşı karşıya kalırlar. Terfi şansları ve koşullarında iyileşme genellikle düşüktür. Sosyal yardımlar yeterli değil, özellikle daha iyi ruh sağlığı, hareketlilik ve sosyal faaliyetlere erişim için destek eksik. Sonuçlar geniş kapsamlı: ebeveynler için daha düşük istihdam fırsatları, çocuklar için daha düşük eğitim fırsatları ve aileler için daha fazla stres. Birçoğu artan yaşam maliyetinin etkilerini zaten hissederken, toplumdaki gençler için uzun vadeli sonuçlar göz ardı edilmemelidir. Yoksulluk içinde yaşayan çocuklar genellikle marjinal ve utandıklarını ve ailelerinin mali durumunu bunun nedeni olarak gördüklerini bildiriyorlar. Yoksulluk, çocuğun hayatının tüm alanlarını etkiler: ev, okul, arkadaşlıklar ve çok daha fazlası. Aileler iki yakasını bir araya getirmek için mücadele ettiğinde, çocuklar gelecekleri hakkında stres, endişe ve belirsizlik yaşayabilir ve bu da ruh sağlığı sorunlarına, depresyona, kaygıya ve düşük benlik saygısına yol açar. Çocuk yoksulluğu, çocukların çocukluklarından zevk alma ve hedeflerine ulaşma yeteneklerini etkiler.”

Demirbaş, gençlerin güvenli emeklilikte beklentilerinin karşılanmasına şüphe ile baktıklarını söyleyerek, “Yaşam maliyetindeki artışla birlikte, insanların bir evi karşılaması giderek zorlaşıyor. Ev sahibi olmak birçokları için ulaşılamaz olsa da, kiracılar da baskıyı hissediyor. Enerji krizinin ardından birçok aile, artan aidatları ödeme konusunda endişeli. Birçok aile için kendi finansal güçleri zaten tükenmiş durumda, yüksek kiralar ve ek ödemeler evsizliğe son hamle anlamına gelebilir. Başınızı sokacağınız bir çatı artık öyle gayet tabi değil. Giderek daha fazla insan emeklilikte finansal güvencelerinden korkuyor. Şu anda, emekli maaşları hala ağırlıklı olarak enflasyona ayak uyduruyor, ancak özellikle genç insanlar güvenli bir emeklilik için kendi beklentilerinin karşılanacağı hususuna şüphe ile bakıyor. Ayrıca çalışan emekli sayısı da artıyor, çünkü emeklilik tek başına rahat bir emeklilik için yeterli değil. Nesiller arasında cepheler sertleşiyor. Yaşlı nesiller, genç çalışan nesillerinin taleplerini gerçek dışı ve çalışmaya istekli buluyorlar. Genç nesiller ise ekonomik olarak daha istikrarlı zamanlarda hayatlarını şekillendirebilen önceki nesillerden daha fazla anlayış talep ediyor. Yaşlı insanlar genellikle gençler açısından oldukça avantajlı aktarabilecekleri paha biçilmez bilgi ve deneyime sahipler. Dijital çağda büyüyen daha genç insanlar, dijitalleşme ve yenilikle daha fazla karşı karşıyadır ve bu nedenle yeni teknolojilere ve çevik çalışma yöntemlerine daha açıktır. Şüphesiz, artan hayat pahalılığının ekonomik faktörlerin çok ötesine geçen geniş çerçeveli sosyal ve duygusal etkileri vardır. Ancak tarih boyunca, rahatsızlıklar ve fırsatlar arasında her zaman yakın bir ilişki olmuştur. Maliyet düşüren önlemlerde, yeni iş fırsatlarında, teknolojik ilerlemelerde ve sosyal işbirliğinde bir artışa şimdiden tanık oluyoruz. Zor zamanlarda, sorunları çözme yeteneğimiz, yenilikçiliğimiz ve başka yolları hayal etme potansiyelimiz paha biçilmez bir şekilde artar. Kim bilir belki de, geleneksel sosyal beklentiler çerçevesinin dışına bakmak, yeniliklere yol açabilir ve yenilikler umut ateşinin fitilini yakar. Hepimizin umuda ihtiyacı var” dedi.