Neden Bazı İnsanlar Aşırı Yemeğe Yönelirken Diğerleri İştahını Kaybeder?

Depresyon, günlük yaşamın olumsuzluklarıyla başa çıkmada zorlanmaya ve çeşitli belirtiler göstermeye neden olan yaygın bir hastalıktır. Bu hastalık, yorgunluk hissi ve stresin artması gibi fiziksel belirtilerin yanı sıra, iştah değişikliklerine de yol açar. Depresyondaki bazı kişilerin iştahları azalırken, bazılarında iştah artışı yaşanır. Peki, aynı temel sorun nasıl bu kadar farklı tepkilere yol açabilir?

Depresyonun İştahtaki Çelişkili Etkileri

Depresyon, hem duygusal hem de fiziksel sağlığımızı derinden etkileyen karmaşık bir durumdur. Bu hastalık, bazılarının iştahını kaybetmesine ve yemekten kaçınmasına neden olurken, diğerlerini sürekli bir açlık hissi ile karşı karşıya bırakır. Bu durumun nedenlerini araştırdık.

İştah Neye Göre Değişir?

Depresyon hastalarının yaklaşık üçte ikisi iştah kaybı yaşarken, üçte birinde iştah artışı görülür. Bu, depresyonun belirtilerinin değişkenlik gösterebileceğini ve farklı türlerin farklı belirtiler gösterebileceğini gösterir. Kısa süreli stres iştahı artırırken, uzun süreli stres iştahı azaltabilir. Bu nedenle, iştah kaybının ve artışının sebeplerini ayrı ayrı ele aldık.

Kortizol Seviyelerindeki Artış İştah Kaybına Neden Olabilir

Serotonin ve dopamin seviyelerindeki dalgalanmalar, ruh halini etkileyerek iştahın azalmasına yol açabilir. 2018 yılında yapılan bir araştırmada, iştahı azalan depresif hastaların kortizol seviyelerinin daha yüksek olduğu ortaya çıktı. Yüksek kortizol seviyeleri, beynin ödül sistemini etkileyerek yemek yeme isteğini azaltır.

Beynin Bazı Bölgelerinin Aktivitesi İştahı Azaltabiliyor

Beynin 'striatum' adı verilen bölgesinde yemek yeme motivasyonu azalır. Ayrıca 'orta insula' adı verilen başka bir beyin bölgesi de düşük aktivite gösterir. Bu bölge, genel iç durumuyla ilgili sinyalleri (açlık, tokluk ve metabolik durum gibi) algılar. Orta insula bölgesinin düşük aktivasyonu, açlık hissini ve yemek yeme isteğini daha da azaltır.

Artan İştah Bağışıklık Sisteminin Bozukluğuyla İlişkili

Depresyon, bağışıklık sistemi üzerinde de etkili olabilir. Araştırmalar, depresif bireylerde sitokinler ve C-reaktif protein (CRP) gibi iltihapla ilişkili moleküllerin arttığını gösteriyor. Bu moleküller, iştahı artan depresif bireylerde daha yüksek oranda bulunur.

Depresyon İnsülin Direncine Neden Olabilir ve İştahı Artırabilir

Depresyon, hormon ve metabolizma sisteminde değişikliklere yol açarak insülin direncine neden olabilir. İnsülin direnci, vücudun şekeri (glukoz) etkili bir şekilde kullanamamasına neden olur. Hücreler yeterli enerji alamadığında, vücut bunu enerji eksikliği olarak algılar ve daha fazla yiyecek istemeye başlar. Bu da sık sık atıştırmaya ve yoğun yiyecek ihtiyacına yol açar.

Metabolizma ve İştah Artışını Etkileyebilir

Depresyon, hormon dengesizliklerinin yanı sıra metabolik düzensizliklerle de ortaya çıkar. Depresyon yaşayan ve iştahı artan bireylerde leptin hormonunun seviyeleri yüksektir. Leptin, beyindeki iştahı bastırır ve ruh halini düzenleyici olarak işlev görür. Ancak yüksek leptin düzeyleri, leptin hormonuna karşı duyarlılığın azaldığını gösterir. Bu da beynin leptin sinyallerini doğru bir şekilde alamamasına ve iştahı bastırma yeteneğinin kısıtlanmasına neden olur. Sonuç olarak, leptin sinyallerinin yetersizliği, açlık hissinin artmasına yol açar.

Depresyonun iştah üzerindeki bu zıt etkileri, bireylerin kişisel biyokimyasal ve psikolojik durumlarına bağlı olarak değişir. Bu nedenle, depresyon tedavisinde iştah değişikliklerinin dikkate alınması önemlidir.