Tüketici haklarında tehlike çanları: Cayma hakkı kaldırılıyor mu?

Tüketiciler Birliği Genel Başkanı Mahmut Şahin, uzaktan satışlarda tüketicinin elinden alınmak istenen haklara dair Kayseri Anadolu Haber'e özel açıklamalarda bulundu. Yeni yönetmelikle birlikte bazı ürünlerde cayma hakkının kaldırılmasına ve iade süreçlerinde kargo ücretinin tüketiciye yüklenmesine tepki gösteren Şahin, sürecin hukuka aykırı olduğunu belirtti.

Cayma hakkı daraltılıyor, kargo ücreti tüketiciye yükleniyor

Ticaret Bakanlığı tarafından 2023 yılında yapılan düzenlemeyle cep telefonu, akıllı saat, tablet, bilgisayar ve motosiklet gibi ürünlerde cayma hakkı kaldırıldı. Diğer ürünlerde ise tüketicinin cayma hakkını kullanması durumunda iade kargo ücretini kendisinin karşılaması gerektiği yönünde bir yönetmelik yayımlandı.

Bu kararın 1 Ocak 2024'te yürürlüğe girmesi beklenirken, Tüketiciler Birliği düzenlemeye karşı Danıştay'a dava açtı. Hukuksuz olduğu gerekçesiyle açılan dava sonucunda yönetmeliğin yürürlük tarihi 1 Ocak 2025'e ertelendi. Ancak, Danıştay hl karar vermediği için düzenlemenin uygulanması ihtimali yeniden gündeme geldi.

Erteleme gizlice yapıldı mı?

Tüketiciler Birliği, yürürlüğe girmesi beklenen düzenlemeyle ilgili kamuoyuna yeterince bilgi verilmediğini savunuyor. Konuya ilişkin, Tüketiciler Birliği Genel Başkanı Mahmut Şahin şu ifadeleri kullandı;

''Biz yönetmelik hakkında haber yaptığımızda, Bakanlık 12 Haziran 2025'e ertelendiğini duyurdu. Ancak bu duyuru kamuoyuna açık bir şekilde yapılmadı, sadece Resmî Gazete'de yayımlandı. Oysa önceki ertelemelerde geniş çaplı duyurular yapılmıştı. İnsanların bu değişikliklerden haberdar olması gerekiyor. Yönetmeliğin gizli saklı yürürlüğe girmesi, tüketici mağduriyetlerini artıracaktır.''

Cayma hakkı olmadan tüketici ne yapacak?

Yeni düzenleme yürürlüğe girerse, tüketiciler aldıkları ürünlerin sahte, bozuk veya eksik olması durumunda cayma hakkını kullanamayacağını belirten Şahin, 'Bu durumda tek seçenek olarak mahkemeye başvurmak kalacak. Ancak bu süreç yıllarca sürebilir ve tüketici mağduriyetini artırabilir' ifadelerinde bulundu.

Ayrıca Şahin, bu konuda ''Eğer bir ürünün uzaktan satışında dolandırıcılık riski varsa, bu ürünlerin uzaktan satışına izin verilmemeli. Ancak çözüm olarak tüketicinin cayma hakkını kaldırmak, tamamen yanlış bir yaklaşım'' diyerek tepki gösterdi.

Çözüm önerisi: Şeffaf poşet uygulaması

Tüketiciler Birliği, bu tür mağduriyetlerin önüne geçmek için şeffaf poşet uygulaması önerisini sundu. Bu uygulama sayesinde tüketici, ürünü paketi açmadan kontrol edebilecek. Böylece yanlış veya hatalı ürün gönderildiğinde, kargo ücreti ödemeden teslim almayı reddedebilecek.

Şahin, bu sistemin hem tüketiciyi hem de dürüst satıcıları koruyacağını belirterek, ''Eğer satıcı üründen eminse, şeffaf poşetle göndermesinde bir sakınca olmamalı'' dedi. Ancak şu ana kadar bu öneriye dair bir adım atılmadı.

Danıştay karar vermezse ne olacak?

Şu an için yürürlük tarihi 12 Haziran 2025 olarak güncellenmiş durumda. Ancak Danıştay karar vermezse düzenleme 2026'ya ertelenebilir. Mahmut Şahin, mağduriyetlerin önüne geçmek için Danıştay'ın süreci hızlandırarak karar vermesi gerektiğini vurguluyor.