Çağımızın problemi akran zorbalığı ile nasıl baş edilir?
Yeni eğitim öğretim yılının başlamasıyla çağımızın problemlerinden biri olan akran zorbalığıyla ilgili Sarı Psikoloji'den Nazmiye Hanım'la görüştük.
Akran zorbalığı nedir, bununla nasıl bahşedilir, eğitimciler ve veliler bu konuda neler yapmalı?
Kendinizden bahseder misiniz?
Merhabalar. Ben Psikolog Nazmiye Nur Yorulmaz. Çocuk, ergen ve dikkat biriminde çalışıyorum.
Akran zorbalığı nedir?
Okul yaşantısı içinde bir öğrencinin, bir öğrenciye veya öğrencilere tekrarlayan aralıklarla olumsuz etkilere maruz bırakmasıdır. Bu etkiler tabii ki hem zorbalık yapan hem de zorbalığa uğrayan çocuk için olumsuz etkiler doğurabiliyor.
Peki, zorbalığı zorbalığa maruz kalan çocuğun ailesi nasıl davranmalı?
Burada çocuğu anlamak. Onun yanında olduğumuzu hissettirmek ve her zaman bir güven vermek geliyor. Okul yaşantısında zorbalığa uğrayan çocuğumuz var diyelim. Sen de ona vursaydın. Yarın okula geleceğim. Öğretmenine söyleseydin gibi cümleler asla değil. Bunları kullanmıyoruz. Bunlar yerine ne kullanabiliriz? Ali başka kime şiddet uyguluyor? Ali ne tür hırçınlıklar yapıyor gibi. Bunları söylememizdeki amaç, çocuğun olayı kişiselleştirmemesini sağlamak. İlk söylediğimiz cümlelerdeki söylenmemesi gereken cümlelerden çocuk neyi anlayacak? Her olumsuz durumda ben birine ihtiyaç duyuyorum. Ya da ben güçsüz biriyim gibi algılara sahip olmaması için onları söylemekten çekinmeliyiz. Tabii ki problemler yaşamasına sebep olacak ama biz olayı kişiselleştirmemesine destek verelim. Zorbalığın kendiyle alakalı olmadığını fark etsin.
Peki, Zorbalığı yapan çocuğun ailesi nasıl davranmalı? Onun tutumu nasıl olmalı?
Burada da yine çocuğumuzu anlamak geliyor aslında. Ebeveynler bu tür olaylara çok büyük tepkiler verebiliyorlar. Ama biz tabii ki kesinlikle bunu istemiyoruz. Tek istediğimiz çocuğa net bir şekilde böyle bir sorun olduğunu ifade etmeleri zorbalığın kötü bir şey olduğunu ve yapmaması gerektiğini ifade etmeleri ama tabii ki bunu da çok kırıcı ve çok şiddetli bir şekilde söylemelerini asla istemiyoruz. Zorbalığı yapan çocuk bunu neden yaptı? Altına yatan sebebi anlamak en önemlisi öz güven eksikliği olabilir, öfkesini başkasından çıkarıyor olabilir. Arkadaşlarının yanında lider gibi görünmek istiyor olabilir. Aslında birçok sebep sayabilirim bunun için. Ama bunu ebeveynler çocuğunu anladığı takdirde nedenin arkasına düştüğümüz takdirde bir uzmandan destek alındığı takdirde hiçbir şey kalmayacak. Yani gözlemlemeleri gerekir. Bir uzman desteğiyle tabii ki bu sorunun üstesinden gelebilirler. Biz uzmanlar da aslında bunun için varız, Çünkü ebeveynler bazı durumlarda kendilerini yetersiz, eksik hissedebiliyorlar.
Eğitimcilerin bu konuda etkisi nedir?
Aslında fark edersiniz ki ebeveynden daha çok çocuk, öğretmeniyle birlikte ve bu akran zorbalığı daha çok okul ortamında çıkan bir problem. Öğretmenler tüm çocuklara ulaşılabilir olduklarını hissettirmeleri gerekiyor. Ben buradayım demeleri gerekir. Sizin yanınızdayım gibi ifadeler kullanabilir. Onun dışında uygun ortam yarattığı zaman zorbalık yapan çocuğu da net bir şekilde gördüğü ve gözlemlediği zaman onun ebeveynleriyle görüşebilir veya çocuğa yönelik etkinlikler yapabilir. Rehberlik hizmeti altında empati eğitimini tabii ki tüm ebeveynlere ve eğitimcilere öneriyoruz.
Zorbalığı yapan ve zorbalığı gören çocukların ayrı sınıfta, ayrı ortamda olmalarını mı öneriyorsunuz? Yoksa aynı ortamda kalıp kaynaşmaları mı gerekir?
Burada tabii öğretmene de büyük bir görev düşüyor. Siz kendinizi çocuğun yerine koyun. Farklı bir sınıfa gitmeyi tercih eder miydiniz? İster miydiniz? Aslında bu biraz dışlayabilir çocuğu. O yüzden belli bir sınıf içinde Uygun eğitimlerle, uzman desteğiyle bu sorunun üstesinden gelebilirler.
Peki, zorbalığı yapan çocuğun ailesinin bir destek alması gerekir mi?
Ebeveynler bazı durumlarda kendilerini yetersiz hissedebilirler. Bu sorunun altında yatan problemi anlamakta güçlük çekebilirler. Bu durumda uzman desteği tabii ki şart. Uzman desteğiyle bu sorunun üstesinden gelebilirler.
Zorbalığı gören çocuğun bir destek alması gerekir mi aile bunu ne zamandan sonra anlar?
Aslında burada da karşımıza çocuğumuzu her zaman anlamak ve onun yanında olduğumuzu hissettirmek çıkıyor. Bunu yani sürekli devamlı yaptığımız takdirde çocuk zaten bazı şeyleri anlatacaktır. Bunlara uygun tepkiler vermeliyiz tahmin edersiniz ki. Çocuğumuz için ne kötü, hangi durumda çok destek alması gerekiyor onu ebeveynler anlayabilir. Ya kafalarında soru işareti kalacaksa zaten bir uzaman desteği şart.
Röportaj: Gülşen Büyükçekiç
Kamera-Kurgu: Beyza Hilal Açıkgöz
