Emeklilik Sisteminde Yeni Düzenleme Beklentisi

Emeklilikte Yaşa Takılanlar ile yaş haddinden emekli olanların ülke ekonomisine ağır bir yük olduğunu her fırsatta dile getiren yetkililerin önümüzdeki dönemde SGK’yı kapsayan yeni bir düzenleme yapması bekleniyor.

SGK’nın 2023 yılındaki toplam gelirleri 2.1 trilyon, giderleri ise 2.2 trilyon TL. Gelirler içindeki en yüksek harcama, 1 trilyon 463 milyar TL ile prim gelirleri, giderleri içinde de en yüksek harcama 1 trilyon 408 milyar TL ile emekli aylıkları oluşturuyor. SGK’nın 2023 yılı bütçesi yapılırken, öngörülen emekli aylığı ödemeleri 1 trilyon TL iken, bu rakam 1.4 trilyon TL olarak gerçekleşmiş. Emekli aylık artışlarının öngörülenin üzerinde gerçekleşmesinin nedeni olarak da en düşük emekli aylığının yükseltilmesi ve EYT düzenlemesi gösterildi. 

Rapor verilerine göre, sosyal güvenlik sisteminin dağıtım esaslı finansman modeline göre yürütüldüğü, aktif çalışanlar ve işverenlerden alınan prim gelirlerinin, mevcut emeklilere veya hak sahiplerine emekli aylığı ödemek ve sağlık harcamalarını karşılamak amacıyla kullanıldığı belirtiliyor. Sosyal güvenlik sistemine prim ödeyen çalışabilir nüfus ile aylık alan ileri yaş nüfusun kompozisyonunun, mali sürdürülebilirlik açısından önemine dikkat çekilen raporda, nüfus yapısıyla bağlantılı olarak sosyal güvenlik politikalarının periyodik olarak gözden geçirilmesi ve gerekli adımların atılması gerektiği vurgulanıyor.

Gazeteci Noyan Doğan’ın analizlerine göre, emekli aylıklarına önümüzdeki dönemde düzenleme gelmesi bekleniyor. Gazeteci Doğan’ın açıklamalarına göre, otomatik ayarlama sistemine geçilecek. Bu sisteme göre doğurganlık oranı, beklenen ömür, istihdam oranı, göç gibi demografik veya ekonomik değişkenlere uyum sağlamak için emekli aylığına esas teşkil eden parametrelerin otomatik olarak güncelleneceği belirtiliyor.
2024 Yılı Cumhurbaşkanlığı Programı’nda bu sisteme geçileceğine dair ipuçları ve emekli aylığı bağlama oranında yeniden düzenleme yapılacağı bilgilerine yer verilmişti.

Otomatik Ayarlama Mekanizması Nedir?

Avrupa ülkelerinin bazılarında uygulanan bir yöntem. Amaç, emekli aylığı hesaplamalarında nüfusta yaşanan değişiklikleri dikkate alarak, sürdürülebilirliği sağlamak. Bu kapsamda da emekli sayısının, çalışan sayısına oranındaki değişikliklere göre emekli maaşlarında ayarlamalara gidiliyor; oran arttıkça emekli aylıkları azalıyor. Buna da otomatik ayarlama mekanizması deniyor. Uygulanan ülkelerde, uygulamanın kısa vadeli olumsuz etkilerini ortadan kaldırmak üzere aylıklarda meydana gelebilecek düşüşleri engellemek için bazı tedbirler de alınmış ve emekli aylıklarına yapılan artışlarla telafi edilmiş.