Güvenli yapılaşma için, şart her şantiyeye bir şef

TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası Ankara Şubesi Kayseri Temsilcisi Murat Yıldız, konuya ilişkin düzenlediği basın toplantısında şunları söyledi:

Bilindiği üzere, TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası tarafından, güvenli yapı üretimi ve yapı üretim sürecinin sağlıklı bir şekilde yürütülebilmesi için şantiye şefliği görevinin düzenlenmesi hakkında kapsamlı çalışmalar yapılmış, bu çalışmalar raporlar haline getirilerek kamuoyuyla, milletvekilleriyle ve tüm ilgili kurum/kuruluşlarla paylaşılmıştır. Son olarak Odamızın katkılarıyla hazırlanan Şantiye Şefleri Hakkında Yönetmelik taslağı TMMOB tarafından Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına gönderilmiştir.

Bakanlık, yukarıda bahsedilen çalışmalar doğrultusunda Şantiye Şefleri Hakkında Yönetmelikte revize yapma ihtiyacı duymuş, hazırladığı değişiklik taslağını da ilgili kurum ve kuruluşlarla paylaşmıştır. Ülkemizde yapı güvenliğinin sağlanması açısından elzem bir rolü olan şantiye şefliği yönetmeliği konusunda Bakanlık tarafından yapılan çalışmanın ne yazık ki ihtiyacı karşıladığını ifade etmek mümkün değildir.

Yapılan düzenleme ile; şantiye şeflerinin aynı anda üstlenebilecekleri iş miktarı, inşaat alanı ile iş sayısı, farklı yapı türleri ve imalat tiplerine bağlı olarak şantiye şefliğini üstlenebilecek meslek disiplinleri gibi konularda hazırlanan değişiklikler sorunları çözmekten çok uzaktadır.

Türkiye’nin en önemli sorunlarının başında güvenli yapı üretimi gelmektedir. Bir deprem ülkesi olan ve sık sık gerçekleşen büyük depremlerle çok sayıda insanın hayatını kaybettiği bir ülkede yaşıyoruz. Ne depreme karşı önlem alma konusunda milat olarak kabul edilen 1999 Marmara Depremleri ne Van Depremleri ne de yakın zamanda yaşanan İzmir Depremi gerekli derslerin alınmasını sağlayabildi.

İşin aslı, yaşadığımız depremlerin ve diğer afetlerin ardından gerek Odamız gerekse bilim insanları nelerin yanlış olduğunu ve nelerin yapılması gerektiğini açık bir şekilde ortaya koymuştur ve koymaktadır. Günümüzde bilimin ve teknolojinin gelişimi ile yetişmiş insan gücümüzün ulaştığı seviye, deprem konusunda hiçbir bahaneyi kabul etmez noktadadır.

Deprem hasarlarının çok büyük bir kısmı inşaat hatalarından kaynaklanmaktadır. Yapı üretiminin mühendislik esaslarına uygun olarak gerçekleştirilmesini sağlayan en önemli görevin şantiye şefliği olmasına rağmen usulüne uygun olarak yerine getirilmemesi inşaat hatalarını, dolayısıyla deprem hasarlarını büyütmektedir.

Şantiye şefliğinin; bir yapının fen ve tekniğe, ruhsat ve projesine uygun olarak inşa edilmesi ile inşaatın iş ve işlemlerinin planlanmasını sağlamak gibi önemli görevlerinin yanı sıra işçi sağlığı ve güvenliğini şantiye sahasında gözetmek gibi önemli bir rolü vardır. Bugün ülkemizde her yıl iki binin üzerinde işçi iş cinayetlerinde hayatını kaybediyorsa ve bunun büyük çoğunluğu inşaat işlerinde oluyorsa, sorun yine şantiye şefliği görevinin hakkıyla yerine getirilmesini sağlamadaki eksikliklere dayanmaktadır.

Sınırlı durumlar dışında, her şantiye şefi sadece bir şantiyede tam zamanlı olarak görevlendirilmelidir.

Şantiye şefleri TMMOB tarafından belirlenen mühendislik asgari ücretinin altında çalıştırılmamalı, hak ve ücretleri yasal güvenceye alınmalıdır.

2020 yılına ait yapı ruhsatı verilerine göre, toplam ruhsatlar içerisinde inşaat mühendisi üyelerimizin üstlendikleri şantiye şefliği oranı yüzde 45,8’dir. Yapı ruhsatlarının önemli bir oranında şantiye şefliği görevlendirmesi uygun meslek gruplarından yapılmamaktır.

Şantiye şefliği görevinin, sadece resmi prosedürleri tamamlamak amacıyla kâğıt üstünde kaldığı bilinmektedir. Can güvenliği için asli bir çalışma alanı olan şantiye şefliğinin, bir deprem ülkesinde ilgili her kurum ve kuruluşun gözü önünde sadece kağıt üzerinde kalması halkın can ve mal güvenliği açısından tehdit oluşturmaktadır.

Şantiye şefliği, sürekli eğitime gereksinim duyan bir görev alandır. Dolayısıyla bu görevin yerine getirilmesi için ilgili meslek odalarının vereceği eğitimlere katılıp belgelendirilmesi gerekir.

Bu sorunları çözecek önerilerimize, Bakanlığın hazırladığı taslakta yer verilmemesi Bakanlığın, yapı güvenliğine ne kadar önem verdiğinin de göstergesi olmuştur.

Şantiye Şefleri Hakkında Yönetmelikte; şantiye şefliği ve idarenin görevleri, uygulanacak ilke ve kurallar, şantiye şeflerinin çalışma usulü ve ilgili idarenin görevleri gibi başlıklarda yapılması gereken değişiklikleri, yukarıda açıkladığımız gerekçeler doğrultusunda Bakanlığın hazırladığı taslak üzerinden değerlendiren İMO görüşünü kamuoyunun ve tüm ilgililerin bilgisine sunarız.