Kayseri uçak fabrikasını kim kapattı?

Tayyare ve Motor Türk Anonim Şirketi (Tomtasch) adını alan Türk-Alman ortak kuruluşunca yürütülen projenin ilk aşaması kısa sürede tamamlandı ve Kayseri Uçak Fabrikası 6 Ekim 1926'da açıldı.

Cumhuriyetin kuruluşundan 3 yıl sonra kurulan uçak fabrikası neden kapandı? 

Hava Binbaşı Osman Yalçın’ın hazırladığı Türk Hava Harp Sanayii isimli doktora tezine göre, 1926-1935 arası, Kayseri Uçak Fabrikası’nda üretilen uçakların hepsi yurtdışı firmalar tarafından tasarlanmış ve Kayseri’deki üretim, yabancı firmalarla yapılan lisans anlaşmalarına dayanıyor.

Fabrika 6 Ekim 1926’da, Alman Junkers firmasıyla, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’nin anlaşmasıyla, Tayyare ve Motor Türk Anonim Şirketi (TOMTAŞ) adı altında açıldı.

1928 yılında, Junkers firmasının yükümlülüklerini yerine getirmemesi sonucu fabrika iflas etti ve Türk Tayyare Cemiyeti fabrikayı satın aldı.

Fabrika, 1931 yılında, Milli Savunma Bakanlığı (MSB) Hava Müsteşarlığı tarafından yeniden açıldı.

1950 yılında fabrika MSB tarafından değiştirilerek, 2. Hava İkmal ve Bakım Merkezi olarak kullanılmaya başlandı.

Fabrika 1950 yılında MKEK’e satıldı

Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi’nde Türk Hava Kurumu’nun, kurum hakkında hazırlamış olduğu rapora göre, 1935-50 yılları arası kurum hiç yenilenmedi ve 1950-60 arası pasif kaldığı için atıl duruma düştü.

1950 yılında Fabrika, Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu’na (MKEK) “cüzi bir miktara” satıldı. Ardından, bakım ve ikmal merkezi olarak kullanılmaya devam edildi.

Ancak uçak üretimi sonlandı.

Osman Yalçın, kapanmanın sebebinin 1948 yılında başlayan Marshall Yardımları’yla tarıma yönelen ekonomi politikaları olduğunu söylüyor.