SİSTEM DEĞİŞİYOR

Bugün tamamlanacak olan  Cumhurbaşkanlığı ve 27'nci Dönem Milletvekili seçimiyle Türkiye'de hükümet sistemi değişecek. İşte 25 Haziran günü hayata geçecek uygulamalar şöyle:

MİLLETVEKİLİ SAYISI ARTIYOR: 550 olan milletvekili sayısı 600’e çıkarılıyor.

SEÇİLME YAŞI DÜŞÜYOR: Daha önce 25 olan seçilme yaşı, yeni sistemde 18’e düşüyor. 18 yaşında Meclis’e girenler genç milletvekillerinin askere gitmeleri görev sürelerinin sonuna tecil edilecek.

SEÇİMLERİN YAPILMASI: Cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimleri aynı anda 5 yılda bir yapılacak.

YASALAR NASIL ÇIKARILACAK: Yasama görevi Meclis’te olacak. Milletvekillerinin sunacakları teklifin kabul edilmesi durumunda Cumhurbaşkanı’nın onayına sunulacak. Bunun yanında OHAL, af, para basmak, savaş yetkisi ve milletler arası anlaşmaları onaylamak da bulunuyor.

KRİTİK SAYILAR: Meclis'in toplanabilmesi için üye tam sayısının en az 3 te 1’i gerekirken toplantı yeter sayısının en az 184 olması gerekiyordu. Yeni sistemde toplantı yeter sayısı 200’e çıkıyor. Salt çoğunluk olan üye tam sayısının yarısından en az 1 fazlası 276'dan 301'e çıkacak. Karar yeter sayısı, yeni sistemde 139'dan 151'e yükselecek. Anayasa değişikliği için karar yeter sayısı eski sistemde Meclis üye tam sayısının 3'te 2'si olan 367 milletvekili sayısı yeni sistemde 400 olacak. 5’te 3 olan yeter sayısı için 330 milletvekili aranırken, artık bu sayı 360 olacak.

DENETİM YETKİSİ: Meclis araştırması, genel görüşme, meclis soruşturması ve yazılı soru önergeleriyle denetim yolu açık olacak.

CUMHURBAŞKANI'NIN SEÇİMİ: Cumhurbaşkanı halk tarafından seçilirken, görev süresi milletvekilleri gibi 5 yılla sınırlı olacak. Seçilen Cumhurbaşkanı en fazla iki dönem görev yapabilecek.

CUMHURBAŞKANI'NIN GÖREVLERİ: Anayasa değişikliğiyle hükümet etme sistemi değişiyor. Cumhurbaşkanı devletin başı görevini üstleniyor. "Başbakanlık" kalkıyor, görev ve yetkileri cumhurbaşkanına geçiyor.

YETKİLERİ: Cumhurbaşkanı kanunları onaylama, Meclis’e geri gönderme ya da Anayasa Mahkemesi’ne gönderme hakkına devam ediyor. Cumhurbaşkanı, yardımcılarını ve bakanları atama yetkisine sahip olacak. Bunun dışında Cumhurbaşkanı üst kademe kamu yöneticilerini atama ve görevden alma ile diplomat görevlendirme yetkisini kullanacak.

KARARNAME YETKİSİ: Cumhurbaşkanı’nın “Başkomutanlık” sıfatı devam edecek. Yürütme yetkisine ilişkin kararname çıkarabilecek. Ancak Anayasa’da yer alan konularda kararname çıkaramayacak.

CUMHURBAŞKANI'NIN YARGILANMASI: Cumhurbaşkanı hakkında, işlediği bir suç iddiasıyla TBMM üye tamsayısının salt çoğunluğunun (301) vereceği önergeyle soruşturma açılabilecek. Meclis, önergeyi en geç 1 ay içinde görüşüp, üye tamsayısının beşte üçünün (360) gizli oyuyla soruşturma açılmasına karar verecek. ?Soruşturma açılmasına karar verilmesi halinde, Meclis'teki siyasi partilerin, milletvekili sayıları oranında komisyona verebilecekleri üye sayısının üç katı olarak gösterecekleri adaylar arasından her siyasi parti için ayrı ayrı ad çekme suretiyle kurulacak 15 kişilik bir komisyon tarafından soruşturma yapılacak. Komisyon, soruşturma sonucunu belirten raporunu iki ay içinde Meclis Başkanlığı'na sunacak. Soruşturmanın bu sürede bitirilememesi halinde, komisyona bir aylık yeni ve kesin bir süre verilecek. Meclis, üye tam sayısının üçte ikisinin (400) gizli oyuyla Yüce Divan'a sevk kararı alabilecek.

CUMHURBAŞKANI'NIN YARDIMCILARI VE VEKALETİ: Cumhurbaşkanı için yardımcı sınırlaması bulunmuyor. Bunun dışında Cumhurbaşkanlığı makamının boşalması durumunda 45 gün içerisinde seçim yapılacak. Cumhurbaşkanı’na, Cumhurbaşkanı’nın atayacağı yardımcısı vekalet edecek ve yetkilerini kullanabilecek.

SEÇİMLER: Meclis üye tamsayısının 5’te 3 çoğunluğuyla seçimlerin yenilenmesine karar verebilecek. Cumhurbaşkanlığı ile milletvekili seçimleri birlikte yapılacak. Bunun yanında Cumhurbaşkanı da seçimlerin yenilenmesi kararını alabilecek.

OHAL DURUMU: Cumhurbaşkanı ayaklanma, savaş hali, afet, salgın gibi olaylarda 6 ayı geçmemek üzere OHAL ilan edebilecek. Meclis gerekli gördüğü takdirde OHAL süresini kısaltabilecek, uzatabilecek veya kaldırabilecek. Cumhurbaşkanı savaş halleri dışında 4 ayı geçmemek koşuluyla OHAL’i uzatabilecek. OHAL döneminde çıkarılan kararnameler 3 ay içerisinde Meclis’te görüşülecek, aksi takdirde yürürlükten kalkacak.

BÜTÇE YAPMA HAKKI: Cumhurbaşkanı’nın tek kanun yapma hakkı bütçe üzerine olacak. Cumhurbaşkanı mali yılbaşından 75 gün önce Meclis’e bütçeyi sunmak zorunda. Meclis’in bütçeyi onaylaması durumunda yürürlüğe girecek, bütçenin onaylanmaması durumunda ise geçici bütçe yapılacak.

KAYNAK: HABERTÜRK