Sosyal Güvenlik Uzmanı Solak, 20 soruda bireysel emeklilik sistemini anlattı
Sosyal Güvenlik Uzmanı Kerim Solak, zorunlu olarak uygulanmaya başlanan 'Bireysel Emeklilik Sistemi' (BES) hakkında bilgiler verdi.
Vatandaşlardan gelen ve akıllarda bulunan sorulardan derlediği bilgileri paylaşan Sosyal Güvenlik Uzmanı Solak, BES hakkında bilgiler aktardı.
‘20 soruda zorunlu bireysel emeklilik’ konulu açıklamalarında konuya ilişkin bilgiler aktaran Solak, sorular ve cevaplarına yönelik şunları paylaştı: “Bilindiği gibi 01.01.2017 tarihi itibariyle bireysel emeklilik sistemine katılım, çalışanlar için zorunlu hale gelmiştir. Ülkemizde iç ve dış etkenler sebebi ile yaşadığımız zor günler neticesinde bu tür bir fon oluşturulması kimi için doğru bir karar iken, kimi için ise zorlu bir süreç olacaktır. Peki bireysel emeklilik nedir kimleri, hangi kesimi nasıl kapsayacak, zorunlu katılım nasıl işleyecek? Tüm bilinmeyenleri ile madde madde bireysel emeklilik sitemini açıklayalım.
Bireysel emeklilik sisteminin amacı nedir?
Kişinin emeklilik döneminde ‘ek bir gelir’ sağlamayı hedefleyen özel bir tasarruf modelidir. İlk olarak 2001 tarihinde bireysel emeklilik ile tanıştık. Asıl adı bireysel yatırım danışmanlığıdır ama ilgi görmeyince arasına emeklilik kelimesi eklenmiştir. 2013 yılında devletin verdiği yüzde 25’lik katkı ile katılımı artırmak hedeflenmiştir.
Bireysel emeklilik sistemine kimler katılabilir?
18 yaşını dolduran her Türk vatandaşı 5901 s. Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 28. maddesi kapsamında mavi kartlı olan gurbetçilerimiz istekleri halinde katılabilir. 45 yaşını doldurmamış olanlar, (4.a) SSK’ lı olarak çalışanlar, (4.c) kamu görevlisi olarak çalışanlar, ise zorunlu olarak katılım yapacaklardır.
Bireysel emeklilik sistemine katılım zorunlu mu?
6740 s. kanunda yapılan düzenlemeyle 45 yaş altı tüm çalışanlar kademeli olarak 01.01.2017 tarihinden itibaren zorunlu olarak sisteme dahil edileceklerdir.
Bireysel emeklilik sistemi, sosyal güvenlik kurumundaki gibi sağlık ve benzeri hizmetler de sunuyor mu?
Bireysel emeklilik sisteminde SGK gibi sağlık hizmetleri alabilmek mümkün değildir. Hali hazırda zorunlu katılım çalışanları kapsadığı için sağlık hizmetlerinde bir sorun yaşamazlar.
Sosyal güvenlik kurumundaki emeklilik haklarımı bireysel emeklilik hesabıma aktarabilir miyim?
SGK’daki tüm haklar kişinin sahsına aittir ve bir başkasına veya SGK dışındaki bir şirkete kuruma aktarılması söz konusu değildir. İkisinin emeklilik şartları ve özellikleri farklıdır.
İşverenin iflası durumunda çalışanın katkı payı ödemeleri nasıl takip edilir?
Çalışan katkı payı, İcra ve İflas Kanunu kapsamındaki haciz ve iflas yoluyla takip bakımından imtiyazlı bir alacaktır. İşverenlerin yükümlülükleri Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından denetlenir.
İşveren katkı payını şirkete zamanında iletmezse, eksik iletirse ya da sehven çalışandan katkı payı kesintisinde bulunmazsa uygulanacak cezalar nelerdir?
katkı payını zamanında şirkete aktarmaz veya geç/eksik aktarırsa, çalışanlarını sisteme dahil etmezse, çalışanın birikiminde oluşan parasal kaybından sorumludur ve her bir ihlal için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca yüz Türk lirası idari para cezası uygulanır.
Birikimlerim güvencede mi?
Fon malvarlığı rehnedilemez, portföye ilişkin olarak yapılan işlemler haricinde teminat gösterilemez, üçüncü şahıslar tarafından haczettirilemez ve iflas masasına dahil edilemez. O bakımdan birikimler güvendedir.
Bireysel emeklilik sisteminde vefat teminatı var mıdır?
Bireysel Emeklilik Sistemi'nde vefat teminatı bulunmamaktadır. Ancak katılımcı sözleşme süresinde vefat etmişse, birikimleri, devlet katkısı ve getirilerinin tümü, varsa emeklilik sözleşmesinde belirtilen lehtarlara ya da kanuni varislerine ödenir.
Kısa vadeli birikim yapmak istiyorum. Emeklilik sistemine girmem avantajlı olur mu?
Kısa vadede yatırım yapmak kişinin zararına olur sistemden ayrılırken büyük oranlarda kesinti yapılır. Uzun süreli yatırım yapmak isteyenler için avantajları var bu süreyi on yıl olarak göze alırlarsa daha faydalı olur.
Otomatik katılım zorunlu, çıkmak istersek ne yapacağız?
Sisteme giren çalışanlar için iki ay içinde cayma hakkı var. Çalışanlar sistemden çıkarken hem kesilen parayı hem de varsa getirisini 10 iş günü içinde geri alacak.
Kaç kişiyi etkileyecek?
14 milyonun üzerinde çalışan kademeli olarak sisteme dahil edilecek tarihlere göre sisteme katılım
1000ve üzeri çalışanı olan özel sektör 1 Ocak 2017'de, memurlar ve 250-1000 çalışanı bulunan özel sektör 1 Nisan 2017'de 100 ile 249 çalışanı olan özel sektör, 1 Temmuz 2017'de, mahalli idareler ve KİT'ler ise 1 Ocak 2018'de
10-49 çalışanı olan özel sektör 1 Temmuz 2018'de 5-9 çalışanı olanlar da 1 Ocak 2019'da sisteme otomatik katılacak.
Maaştan ne kadar kesilecek?
Prime esas kazancın yüzde 3'ü kadar kesinti yapılacak. Örneğin; asgari ücretli bir çalışandan ayda 53 TL kesinti yapılacaktır.
Cayma hakkı bir başkasına veya işverene devredilebilir mi?
Cayma hakkı katılımcının şahsına aittir. Bir başkasına veya işverene devredilemez.
İş değiştirince ne olacak?
Başka bir işe geçildiğinde, yeni işyeriniz de otomatik katılım kapsamında ise çalışanın daha önce kazandığı birikim, emeklilik süresi gibi haklar yeni emeklilik planına aktarılacak. Yeni işyeri otomatik katılım kapsamında değilse, çalışan isterse önceki işyerindeki sözleşme kapsamında ödemeleri kendi yapabilecek.
Halen bireysel emekliliği olanlar ne yapacak?
Mevcutta bireysel emekliliği olanlar da otomatik olarak sisteme girecek. İsteyen iki BES'i de bir arada devam ettirebilir. Ya da 2 ay sonra zorunlu BES'te cayma hakkı kullanılarak mevcut BES'le devam edilebilir. Mevcut BES'i iptal edip yeni sisteme geçerseniz, geçmişe yönelik haklarınız iptal olur. Yeni sözleşmenizdeki haklar geçerli olur.
Devlet katkısı nasıl olacak?
Sisteme dahil olanlara devlet aylık katkı payının yüzde 25'i destekte bulunacak. Ayrıca cayma hakkını kullanmayanlara bir kereye mahsus olmak üzere bin lira destek verilecek. İlk 3 yılda sistemden ayrılanlara devlet katkısı verilmeyecek. 1000 TL’lik devlet katkısı alabilmek için sistemde 3-6 yıl kalan yüzde 15, 6-10 yıl kalan yüzde 35, 10 yılını dolduranlar yüzde 60’ını, 10 yıl bulunan ve 56 yaşını tamamlayan ise yüzde 100 devlet desteğinden faydalanacak.
Bir yılda çıkan destek alabiliyor mu?
Sistemden 1 veya 2 yıl içinde ayrılanlar hiçbir devlet desteğinden faydalanamaz. En az 3 yıl sistemde kalınırsa destek verilir.
Asgari ücretliler 10 yıl sistemde kalırsa birikimi ne olur?
Ayda 53 liradan 10 yılda yaklaşık 6400 lira maaşlarından kesinti yapılacak. 10 yıl kalma ve 56 yaşını tamamlama şartı ile 1000 lira devlet desteği her ay yüzde 25'ten toplam 10 yıllık 1600 devlet desteği 10 yıl sonunda toplam birikim: 9000 TL olacaktır. Tabi bu birikime fon getirisi ve asgari ücrete gelecek zam oranları dahil değildir.
Sistemden çıkmak için ne yapacağız?
Cayma talebi, çalışan tarafından posta yoluyla veya güvenli elektronik iletişim araçlarıyla ilgili emeklilik sözleşmesi hükümlerine göre işverene veya şirkete bildirilecek.” HABER-FOTO: KAAN AKBAŞ
