Kurandan cevap aldığımızda, vicdan olmadan iman olmaz diyor. Servet ve güçle azıp şımaran insana açılan ilahi kredi dile getirildikten sonra, iyiyi ve ya kötüyü seçme yeteneğini doğru kullanmanın bir bedeli olduğu söyleniyor. Bu bedel insanlığı ve insanı özgürlüğüne kavuşturmak, yoksulu doyurmak, yetime sığınak, evsiz barksız barınaksız olanlara çare olup, kendisine verilen emanet olan maldan, servetten, nimetten onlara da harcayın buyuruyor. 90/ Beled 4 “Biz insanı meşakkatlere dayanıklı yarattık.” Beled 5 “Şimdi bu insan kimsenin kendisine güç yetiremeyeceğini mi sanıyor.” Beled 6 “Birde kalkmış ben bu uğurda yığınla servet harcadım diyor.” Beled 7 “ İnsan kendisini kimsenin görmediğini mi sanıyor.” Beled 8 “Peki biz bu adama görmesi için iki göz vermedik mi?” Beled 9 “Konuşabilmesi için de bir dil, iki dudak vermedik mi?” Beled 10 “Yine ona insanlara, biri eğri, diğeri doğru, iki de yol göstermedik mi?” Beled 11 “Ama ne var ki, insan sarp yokuşu aşamadı.” Beled 12 “Sarp yokuş nedir sen bilir misin?” Beled 13 “O bir köleyi azat etmektir.” Beled 14 “Veya kıtlık, yokluk zamanında bir fakiri doyurmaktır.”
Beled 15 “Mesela yakınında olan bir yetimi.” Beled 16 “Veya yurtsuz yuvasız bir düşkünü.” Beled 17 “Sonrada iman edip, birbirlerine sabır ve merhameti tavsiye edenlerden olmaktır.” Ayetlerde sorular hücum ediyor zihinlere, bir insanı ve bütün insanları özgürlüğüne kavuşturmak, yoksulu doyurmak, yetimi ve yurtsuz yuvasızı gözetmek imandan önce mi geliyor? İman olmadan bunlar işe yarıyor mu? Beled suresi 17 ayette ki, sümme/sonra, vicdan olmadan iman olamayacağını ifade eder. İmanın sonradan, vicdanınsa önceden oluşuna delalet eder. Aynı hidayetten önce takva denildiği gibi, yani sorumluluk ahlakıdır. Onun için Eraeytellezi/Maun suresinde ahlaki sorumlulukları olanların bunları sorumluluk ahlakını yerine getirmeyenleri, vicdansızlıkla suçlayıp, rest çekip 107/ Maun 1 “Görüyorsun değil mi hesap gününü/ahreti yalan sayan şu adamı?” Maun 2 “İşte odur yetimi horlayarak itip kakan.” Maun 3 “Yoksulu doyurmayan ve kimseyi de buna teşvik etmeyen.” Maun 4 “Yazıklar olsun böylesi ibadet edenlere, yaptıkları ibadetler, kendilerini ahlaken kötülüklerden alı koymamışsa.” Maun 5 “Onlar gerçek ibadetten habersizdirler.” Maun 6 “İşleri güçleri gösteriş ve riyadır.” Maun 7 “ Çünkü onlar en küçük bir yardımı bile esirgerler.” Başka bir ayette, 68/Kalem 4 “Hiç şüphe yok ki, sen üstün bir karakter ve muhteşem bir ahlak sahibisin.” 89/Fecr 15 “Şu nankör insan yok mu, Rabbi ona ikram ederek bolca nimetle sınadığı zaman, Rabbim ben bu ikramı hak etmiştim der.” Fecr 16 “Ama rızkını daraltarak onu yoklukla sınadığı zamanda Rabbim bana haksızlık etti der.” Fecr 17 “Hayır, aslında siz yetimi koruyup gözetmiyorsunuz.” Fecr 18 “Yoksulları doyurmaya ön ayak olmuyor, ihtiyaçları ile ilgilenmiyorsunuz.” Fecr 19 “Mirası da hak hukuk gözetmeden yiyorsunuz.” Fecr 20 “Malı ve mülkü de taparcasına seviyorsunuz.” Demek ki, imanın maksadı vicdan yemini ise sadakattir.
Vicdanı olmayanın imanı ya yoktur, ya da yok hükmündedir. 43/Zuhruf 36 “Kim rahmanın uyarı dolu mesajına/Kurana umursamaz bir tavırla yaklaşırsa şeytan onun ayrılmaz bir arkadaşı yoldaşı olur.” Siz aldırmayın bu ülkenin Allah’la ilişkisini kesmek isteyen meymenetsiz şarlatanlara. Birileri istemese de, Allah nurunu tamamlayacak, ama bunu bizim elimizle tamamlanmasına talip olalım inşallah.
